Z każdym rokiem widać coraz większe zainteresowanie hodowlą alpak w Polsce. Nic dziwnego, są to bardzo pożyteczne zwierzęta, które dostarczają luksusową wełnę, a także są bardzo przyjazne dla ludzi i otoczenia. Czym charakteryzują się te zwierzęta? Skąd pochodzą? Na jakich terenach występują? Czym się żywią? Dlaczego są tak pożyteczne? Odpowiedzi na te i na inne pytania znajdziesz w poniższym artykule.
ALPAKI
Co to są Alpaki i czym się charakteryzują?
Alpaki (Vicunga pacos) należą do grupy południowoamerykańskich zwierząt. Są to trawożerne ssaki parzystokopytne, posiadają dwa charakterystyczne duże palce (trzeci i czwarty) zakończone racicami. Niektóre z gatunków zwierząt parzystokopytnych mają wyraźne rogi lub poroże (zazwyczaj występują one u samców, ale sporadycznie także u samic). Jednakże u alpak one nie występują. Są to zwierzęta przede wszystkim roślinożerne, o wiele rzadziej wszystkożerne. Alpaki osiągają około 128-151 cm długości, przy jednoczesnej wysokości w kłębie od 80 do 100 cm i masie ciała od 55 do 85kg. Mają bardzo zróżnicowane ubarwienie (aż 22 kolorów). Zazwyczaj można spotkać alpaki w kolorze czarnym lub brązowo-czarnym, a czasami także w białym.
Alpaki to zwierzęta, które są niezwykle społeczne (tworzą się w rodzinne grupy, które składają się z nadrzędnego samca, kilku samic i potomstwa). Ciąża u alpaki trwa od 335 do 340 dni i rodzi ona zazwyczaj jedno młode. Okres życia alpak trwa od 15 do 25 lat. Alpaki są zazwyczaj hodowane w dużych stadach, w specjalnych warunkach, przede wszystkim w celu wydobycia wełny. To właśnie ze względu na ten cenny surowiec, przystosowano alpakę do życia w warunkach europejskich. Alpaka ma sierść o pięknym i jedwabistym połysku. Z uwagi na wysokie walory estetyczne i dużą funkcjonalność wykorzystywana jest ona w przemyśle. Można wyróżnić dwie rasy alpak – suri i huacaya, które mają nieco odmienną okrywę włosową. Włosy tej pierwszej mogą osiągnąć długość nawet do 50 cm! Wełna alpacza wykorzystywana jest do produkcji pościeli, koców, poduszek, poncza, czapek, a także wysokiej jakości odzieży. Więcej na jej temat będzie w jednym z kolejnych rozdziałów. Alpaki są cenne również za łagodne usposobienie i terapeutyczne właściwości – często wykorzystywane są w pracy z dziećmi, które cierpią na ADHD i mózgowe porażenie. Do niedawna powszechnie uważało się, że alpaka pochodzi od gwanako andyjskiego, jednakże badania DNA dowiodły, że jej przodkiem jest wikunia andyjska (gatunek południowoamerykańskiego i roślinożernego ssaka parzystokopytnego), zaś guanako pochodzi od lamy. Wszystkie z nich mają tego samego przodka północnoamerykańskiego wielbłąda, który przedostał się do Ameryki Południowej i tam od niego wzięły się wikunie i guanako. Budowa ciała alpaki cechuje się doskonale rozwiniętym korpusem ciała, niewielką główką i wyjątkowo mocną i silną szyją. Ciekawostką jest, że alpaki mają trzy żołądki i trzy powieki. Trzecia powieka, która inaczej nazywana jest migotką, wykonuje poziome ruchy, od spojówki, aż na zewnątrz oka. Oprócz tego alpaki mają w obydwu oczach poziome przesłony, zarówno na górze, jak i na dole oka, które przypominają grzebień. Ten grzebień ma na celu ochraniać oko przed silnymi oddziaływaniami słońca. W przypadku intensywnego nasłonecznienia grzebień górny i dolny praktycznie się ze sobą nie stykają.
Występowanie i hodowla alpak
Alpaki to zwierzęta, które żyją w stadach i hoduje się je w całej Ameryce Południowej. Przeważnie jednak żyją w warunkach umiarkowanych w Andach południowego Peru, zachodniej Boliwii, Ekwadoru, a także północnego Chile (wysokość około 3500 – 5000 m n.p.m. Nie są w żaden sposób ograniczane do danego środowiska, co prowadzi do tego, że są proste w utrzymaniu i znajdują się na wielu różnych obszarach i regionach. Gdzie występuje zdecydowana większość światowej populacji alpak? Przede wszystkim w regionie Altiplano Peru-Chile- Boliwii na terenie Ameryki Południowej. Największa część, aż ponad połowa alpak na świecie znajduje się w Peru i liczy aż 3,3 mln zwierząt, z czego 420 tysięcy żyje w Boliwii, a 45 tysięcy w Chile. Z uwagi na wyjątkową cechę alpak, jaką jest brak problemów z aklimatyzacją, występują one również na innych kontynentach. Niektóre źródła archeologiczne wskazują na to, że lamy i alpaki udomowione zostały, aż 4000–5000 lat p.n.e. na obszarach peruwiańsko-boliwijskiego Altiplano. Alpaka hodowana jest w Andach, w rejonach od południowego Peru, Chile, aż po północną Boliwię. Doskonała i luksusowa wełna wraz z dobrym mięsem sprawia, że zwierzęta te hodowane są także w innych regionach świata, również w Polsce. Są bardzo wytrzymałymi, mocnymi i zdrowymi zwierzętami, które przystosowane są do życia w bardzo ciężkim, wysokogórskim klimacie (mało pożywienia, duże wahania temperatury, mroźne noce, zimne wiatry itd.). Do wyżywienia spokojnie starczają im słabe gleby piątej i szóstej klasy. Jeden hektar jest w stanie pomieścić aż 20 alpak. Oprócz wysokiej jakości wełny, z alpak można pozyskiwać również nawóz, który z powodzeniem można wykorzystać w ogrodnictwie.
Wełna alpacza- właściwości
Alpaki hoduje się przede wszystkim z uwagi na ich wełnę, która wykorzystywana jest do produkcji dzianiny i tkaniny. To jedwabiste włókno naturalne, które jest cieplutkie i bardzo delikatne, w porównaniu do wełny owczej. Włókno alpak nie zawiera w swoim składzie lanoliny, a więc tzw. wosku, który wydzielany jest przez gruczoły łojowe z wełny zwierząt. Proces wytwarzania włókna alpak jest zbliżony do procesu wytwarzania owczej wełny. Wełna alpaki ma cenne właściwości. Przede wszystkim jest:
- ekologiczna (wszelkie produkty z tej wełny zazwyczaj poddawane są obróbce w naturalnych środkach czyszczących),
- wytrzymała i mocna (włókno alpaki odporne jest na rozciąganie i rwanie),
- hipoalergiczna (nie zawiera lanoliny, nie rozwijają się w niej roztocza i nie uczula),
- termoregulacyjna (stwarza dobre warunki do snu i odpoczynku),
- higieniczna (nie gromadzi kurzu i nie pochłania brzydkich zapachów z otoczenia),
- lekka i delikatna (włókno wełny alpaki jest 2 razy cieńsze od owczego).